Omschrijving
Het risico dat de NS-investeringen in het buitenland geld kosten in plaats van geld opleveren en mogelijk zullen resulteren in een of meerdere verlieslatende contracten.
Toelichting
Abellio is een volledige dochter van NS en opereert op de markten voor reizigersvervoer in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. NS investeert via deze dochter in deze markten. Prioriteit van Abellio is het behalen van positieve financiële resultaten en het bieden van een goed product aan lokale reizigers en grensoverschrijdend aan reizigers van en naar Nederland door risico's doeltreffend te beheersen en investeringen binnen het Capital-at-Risk-framework te houden. Dit framework is in 2016 met het ministerie van Financiën overeengekomen en stelt grenzen aan de omvang van de investeringen door NS in het buitenland en aan de garanties die NS afgeeft.
Verenigd Koninkrijk
In 2019 hebben de concessies ScotRail en Greater Anglia in het Verenigd Koninkrijk tegenvallende financiële resultaten laten zien. Dit effect is gecompenseerd door de toevoeging van de East Midlands concessie aan de portefeuille vanaf 18 augustus 2019. De reizigersomzet blijft ondanks verschillende verbeterinitiatieven achter bij de verwachtingen door:
-
tegenvallende economische groei mede door aanhoudende onzekerheid omtrent de gevolgen van Brexit;
-
gedrag van reizigers dat afwijkt van historische trends wat resulteert in tegenvallende groei van het aantal reizigers vergeleken met de verwachtingen ten tijde van de biedingen;
-
afhankelijkheid van Network Rail om tijdig infrastructurele projecten op te leveren, die noodzakelijk zijn om verbeteringen in de dienstregeling door te voeren om de reizigersgroei te accommoderen.
Tevens speelt bij de concessie Greater Anglia een dispuut met de concessieverlener over een afrekenmechanisme dat resulteert in een verhoging van de concessievergoeding. Tenslotte blijven de prestaties op het spoor, mede veroorzaakt door vertraagde levering van nieuwe treinen en tekortkomingen in de infra, achter bij de afspraken met de concessieverleners en de verwachtingen van het publiek.
Duitsland
In Duitsland wordt de komende jaren een omzetgroei gerealiseerd van € 534 miljoen in 2019 naar circa € 800 miljoen nadat alle contracten volledig operationeel zijn. Dit komt doordat een aantal concessies is gewonnen die tussen juni 2019 en juni 2020 in operatie gaat. Tijdens de hieraan voorafgaande mobilisaties zijn voorbereidingen nodig, zoals het werven en opleiden van personeel, de aanschaf van treinen en het realiseren van werkplaatsen voor het onderhoud van de treinen. Dit vereist forse investeringen en mobilisatiekosten, die van invloed zijn op het resultaat, omdat er sprake is van een forse groei. In 2019 is in Duitsland een (aanloop)verlies gerealiseerd. Naast hoge mobilisatie- en opstartkosten hebben krapte op de arbeidsmarkt in Duitsland en nieuwe cao-afspraken geleid tot een grotere behoefte aan rijdend personeel en hogere personeelskosten. Samen met omvangrijke werkzaamheden aan de infra zorgde het tekort aan eerstelijnsmedewerkers voor hogere boetes van de OV-autoriteiten vanwege lagere punctualiteit en treinuitval. De concessieverlener compenseert de vervoerders door middel van een prijsindexatie voor kostenstijgingen, echter dekt de huidige index niet de kosten uit hoofde van bijvoorbeeld de kortere werkweek. De vervoerders zijn in overleg met de concessieverleners over aanpassing van de index en een boetesysteem dat is gerelateerd aan beïnvloedbare oorzaken.
Maatregelen
Op grond van de met de aandeelhouder gemaakte afspraken beperkt NS het financiële risico ten aanzien van de activiteiten van Abellio tot het afgeven van concerngaranties en het geïnvesteerde kapitaal binnen het Capital-at-Risk-framework. Voor bepaalde concessies in het Verenigd Koninkrijk wordt de omvang van het risico beperkt door het aangaan van een strategisch partnerschap, zoals bij Greater Anglia waar in de concessie wordt deelgenomen door Mitsui voor 40% en bij West Midlands door Mitsui en Japanese Railways East (JRE) voor gezamenlijk 30%. Verder heeft Abellio diverse initiatieven gestart die het bedrijfsresultaat moeten ondersteunen.
In Duitsland worden de mobilisaties en optimalisatie van de operatie via een programma-aanpak met ervaren management gedegen voorbereid. Ook wordt de uitvoering nauwlettend gevolgd zodat risico’s op vertragingen en budgetoverschrijdingen worden beheerst. Hierbij komen de ervaringen en geleerde lessen uit eerdere mobilisaties in de programma-aanpak voor nieuwe mobilisaties. Overeenstemming met de concessieverleners over aanpassingen in de personeelskostenindex en een boetesysteem dat is gerelateerd aan beïnvloedbare oorzaken is van groot belang om in de Duitse spoormarkt een redelijk rendement te kunnen behalen.
Trend beheersing
De genoemde maatregelen zullen op korte- en middellange termijn tot resultaat leiden. De verwachting is nog steeds dat alle concessies over de looptijd een positieve bijdrage aan het resultaat zullen leveren, en is op dit moment geen sprake van een verlieslatend contract, maar in 2019 hebben Abellio Duitsland en ScotRail een netto verlies geleden.