Prestatie-indicator | Realisatie 2019 | Realisatie 2018 | Bodemwaarde 2019 | Streefwaarde 2019 |
Zitplaatskans in de spits HRN | 94,9% | 95,1% | 94,3% | 95,5% |
Top tien drukke treinen | 2,1% | 2,5% | 4,9% | 4,0% |
Het aantal reizigerskilometers groeide in 2019 met 3,7% (2018: 2,4%). Dat is bijna het dubbele van de raming die de overheid hanteert voor het bepalen van investeringen. De groei heeft zich in sterke mate voorgedaan op al drukke trajecten in de Randstad, zoals tussen Utrecht en Amsterdam of tussen Utrecht en Rotterdam/Den Haag. Belangrijke oorzaken van de groei zijn onder andere de gunstige economische omstandigheden en de goede operationele prestaties van NS. Daardoor wordt het steeds drukker in de trein, zeker tijdens het traditioneel drukke najaar. NS streeft ernaar dat reizigers tevreden zijn over hun plek in de trein. We stemmen de beschikbaarheid van het materieel en het aantal (zit)plaatsen zo goed mogelijk af op hun behoefte waarbij we ook maatschappelijke kosten meewegen. Zo sluiten we de lengte van treinen in de dienstregeling zo goed mogelijk aan op de reizigersvraag. Dat gebeurt op basis van reizigerstellingen, meldingen van het personeel en meldingen van de klanten via de NS-app, klantenservice en social media. We stimuleren een betere spreiding van reizigers over de treinen met omroepberichten, de uitgebreide Zitplaatszoeker in de NS-app en gerichte inzet van servicepersoneel. Daarnaast hebben we in de eerste helft van 2019 nieuwe manieren getest om reizigers te stimuleren om alternatieve, minder drukke, treinen te nemen. Dit deden we onder meer met gepersonaliseerde berichten aan NS-Extraklanten die regelmatig in drukke treinen reizen.
Ondanks deze maatregelen blijft het bieden van voldoende zitplaatsen een grote uitdaging. NS investeert doorlopend in meer en nieuwe treinen. Sinds december 2018 rijden de eerste van de in totaal 206 bestelde nieuwe Sprinters van de Spaanse treinfabrikant CAF op het spoor. De treinen werden stapsgewijs op meer trajecten in het land ingezet. Door de toenemende aantallen reizigers en treinen lopen we tegen de grenzen van de capaciteit van de infrastructuur. Zo kunnen we bijvoorbeeld geen langere treinen inzetten op plekken waar perrons te kort zijn. Daarnaast kan de beschikbaarheid van opstel- en behandelcapaciteit (op den duur) voor beperkingen zorgen.
In de spits is een zitplaats voor iedereen, overal en altijd, niet reëel. In samenwerking met andere (lokale) partijen, zoals onderwijsinstellingen en het ministerie van IenW werkt NS aan de brede aanpak van de hyperspits, onder meer via het programma Beter Benutten en het initiatief Goed op weg om drukte richting Utrecht Science Park te verminderen en Utrecht Centraal te ontlasten.
Zitplaatskans in de spits op het hoofdrailnet
De zitplaatskans in de spits op het hoofdrailnet was in 2019 94,9%. Dit was 0,2%-punt lager dan in 2018, bij een groeiend aantal reizigers. De score is het resultaat van verschillende factoren. Zo leidden werkzaamheden aan het spoor tot een kleinere zitplaatskans. Bij Leiden zijn drieweekse werkzaamheden uitgevoerd, terwijl er bij bijvoorbeeld Naarden-Bussum en Boxtel in de spits minder of kortere treinen reden en omreisroutes extra druk waren. Daarnaast was de reizigersgroei begin 2019 hoger dan voorzien, waarbij de groei in de spits zorgde voor extra staande reizigers. In het najaar hebben we treinen op drukke trajecten met veel staande reizigers tot maximale lengte verlengd. De grote drukte en maximale lengte van treinen zorgden ervoor dat afwijkingen in de treindienst of treininzet een grotere impact hadden op de Zitplaatskans. De NS-app laat zien wanneer een trein minder lang is dan gebruikelijk, en reizigers dus extra drukte kunnen verwachten. Zo kan de reiziger hierop anticiperen en waar mogelijk een trein eerder of later kiezen.
Top 10 drukke treinen
De top 10 van drukke treinen was in 2019 2,1%. Dit was beter dan in 2018 (2,5%). Dit percentage geeft de kans weer dat een reiziger tijdens de spits geen zit- of staanplaats heeft op een van de vooraf geselecteerde 10 drukste trajecten. De Top 10 Drukke treinen wordt grotendeels bepaald door treinen in de spits tussen Haarlem en Amsterdam. In 2019 hebben we hier langere treinen ingezet waardoor de prestaties verbeterden. Hierdoor is de planmatige kans op een vervoerplaats nagenoeg 100%. Bij verstoringen in de treindienst of materieelinzet of bij grote toestroom van reizigers (op zonnige stranddagen of bij evenementen) zitten treinen soms nog wel voller dan de norm.