Abellio Germany

Beschrijving Duitse spoormarkt

De Duitse spoormarkt voor reizigersvervoer is verdeeld in regionale trajecten en langeafstandstrajecten. Het spoor wordt in Duitsland beheerd door DB Netz, een dochteronderneming van Deutsche Bahn (DB). Abellio Duitsland is momenteel actief op de regionale spoormarkt voor reizigersvervoer, die nog altijd wordt gedomineerd door het staatsbedrijf Deutsche Bahn (DB-regio). De Duitse regionale spoormarkt genereert ongeveer € 11,1 miljard aan inkomsten per jaar en bestrijkt een netwerk van jaarlijks ongeveer 673 miljoen treinkilometers. De markt is gedereguleerd sinds 2003, waarbij de verantwoordelijkheid voor de organisatie van de regionale spoormarkt bij de zestien bondsstaten van Duitsland is belegd die hun regionale markt allemaal anders besturen. Dit heeft geleid tot de oprichting van 27 regionale OV-autoriteiten, die allemaal een ander aanbestedingsregime mogen hanteren, wat zorgt voor een aanzienlijke stroom potentiële concessies.
De Bondsregering streeft ernaar de klimaatdoelen voor 2030 te halen en zal het reizen per spoor aantrekkelijker maken. Het doel is een verdubbeling van het aantal treinreizigers in 2030. Een belangrijke vereiste hiervoor is de invoering van het Deutschland-Takt, een logistiek plan voor treinen die elk half uur tussen grote steden rijden. Met het Deutschland-Takt wordt een nieuw, transparant beginsel van uitbreiding en capaciteitsbeheer voor het spoornetwerk in het leven geroepen. Daarom gaan de Duitse overheid en Deutsche Bahn tot 2030 € 86 miljard investeren om het spoornetwerk te moderniseren. Hierdoor neemt de prestatiecapaciteit van de spoorweginfrastructuur toe. Dit brengt de komende jaren talrijke bouwwerkzaamheden met zich mee met enorme gevolgen voor zowel reizigers als vervoerders. Om Deutsche Bahn de handvatten te verschaffen om het spoornetwerk en het treinsysteem te moderniseren, uit te breiden en te elektrificeren, zal de Duitse overheid het aandelenkapitaal van Deutsche Bahn van 2020 tot 2030 jaarlijks met nog eens € 1 miljard verhogen (€ 11 miljard in totaal). Volgens Mofair – de alliantie voor eerlijke concurrentie in het reizigersvervoer per spoor – bestaat door de extra kapitaalinjecties in Deutsche Bahn het risico van ‘grootschalige concurrentievervalsing’, omdat er geen garantie is dat deze gelden uitsluitend voor de infrastructuur zullen worden gebruikt. Mofair heeft haar zorgen kenbaar gemaakt bij de Bondsregering en de Commissie van de Europese Unie.
Vanaf 2020 gaat de Bondsregering meer geld bestemmen voor lokale en regionale reizigersdiensten per spoor (in het kader van de zogenaamde regiofondsen). Daarmee ondersteunt zij de financiering van het lokale vervoer en voert daarmee een project van het klimaatpakket uit. Dankzij deze aanvullende financiering van de Bondsregering hebben de zestien deelstaten de mogelijkheid meer openbaar vervoer in te zetten, het treinvervoer aantrekkelijker te maken en op die manier het aantal reizigers te vergroten. Er is nog niet bepaald hoeveel van de extra middelen voor regionale treinreizen zullen worden gebruikt en hoeveel bijvoorbeeld voor de infrastructuur.
De Duitse spoorsector staat voor de volgende uitdagingen en projecten:

• aanzienlijke verbetering van de operationele kwaliteit en punctualiteit

• digitalisering en automatisering van spoorwegactiviteiten

• evaluatie en aanpassing van (bestaande) vervoerscontracten en de daarin afgesproken diensten

• concept voor infrastructuuronderhoud en -vernieuwing toepassen met minimale verstoringen voor de dienstregeling

In Duitsland heeft Abellio uitsluitend bruto-contracten met de OV-autoriteiten, wat betekent dat Abellio Duitsland per treinkilometer voor haar dienstverlening betaald krijgt. Het opbrengst-/tariefrisico komt voor rekening van de OV-autoriteit. Bovendien wordt het inflatierisico van bepaalde kosten (bijv. loon- en energiekosten) afgedekt via indexeringsformules in de contracten met de OV-autoriteiten. Daarom hebben de bruto-contracten een relatief laag risicoprofiel indien de operationele prestaties solide zijn.
Echter zijn er meer medewerkers nodig (hoofdzakelijk machinisten en conducteurs) als gevolg van kortere werktijden en extra beperkingen voor de werkgever wat betreft de planning van de arbeidsuren; ook de mogelijkheid voor de werknemer om op grond van de nieuwe collectieve arbeidsovereenkomsten voor een loonsverhoging of extra vakantiedagen te kiezen, speelt hierbij een rol. De daaruit voortvloeiende kostenstijging wordt niet naar behoren afgedekt in de inflatie- en personeelskostenindex. Een werkgroep binnen de BAG/SPNV, de organisatie van OV-autoriteiten, behandelt momenteel een aangepaste index die de extra personeelskosten afdoende moet compenseren. Door de lage werkloosheid in Duitsland kunnen veel bedrijven moeilijk geschoold personeel vinden, wat leidt tot hogere wervings- en opleidingskosten. Samen met het hogere niveau van werkzaamheden aan de spoorinfrastructuur zorgde het tekort aan eerstelijnsmedewerkers voor meer boetes (lagere vergoedingen) van de OV-autoriteiten vanwege lagere punctualiteit en treinuitval. Voor de toekomst van Abellio Duitsland is het essentieel de problemen in de Duitse spoorsector met de index en niet te beïnvloeden punctualiteitsverlies samen met de OV-autoriteiten en de deelstaatregeringen op te lossen. Indien hiervoor geen oplossing wordt gevonden wordt het moeilijk om een sluitende exploitatie van onze Duitse activiteiten te realiseren. Op basis van de gesprekken met de opdrachtgevers die momenteel worden gevoerd gaan wij er vooralsnog vanuit dat deze gesprekken tot een bevredigende uitkomst zullen leiden.
Abellio Duitsland heeft in 2019 de mobilisatie van drie nieuwe concessies afgerond, waarna de exploitatie daarvan is gestart. Het gaat om Ruhr-Sieg Netz 2 (RSN II) en S-Bahn-Rhein-Ruhr (SBRR) in Noordrijn-Westfalen en Stuttgarter Netz (STN) in Baden-Württemberg. Vanwege de vertraagde levering van treinen door de fabrikant Bombardier moest er bij STN voor vervangende treinen worden gezorgd met als gevolg hoge operationele complexiteit en lage punctualiteit. Alleen wanneer Bombardier alle treinen heeft geleverd, kan de beoogde punctualiteit worden gehaald.
Eind 2018 is besloten onze aanbestedingsstrategie aan te passen en nog uitsluitend te bieden op mogelijkheden die qua netwerk goed aansluiten op onze bestaande activiteiten en daadwerkelijke synergie en bij voorkeur grensoverschrijdende verbindingen met Nederland kunnen bewerkstelligen. Maar voordat wij weer zullen deelnemen aan nieuwe biedingen moeten wij eerst duidelijkheid hebben of de gesprekken met onze opdrachtgevers inderdaad tot een bevredigende oplossing zullen leiden met zicht op een sluitende exploitatie.

Spoorconcessies van Abellio Duitsland

In Duitsland is Abellio actief in vier regio’s met in totaal negen concessies. In Noordrijn-Westfalen (NRW) worden met Abellio Rail Nordrhein-Westfalen GmbH (ABRN) vijf spoorconcessies geëxploiteerd: S-Bahn Rhein-Ruhr, Ruhr- Sieg-Netz, Der Müngstener, Niederrhein-Netz (NRN) en Rhein-Ruhr-Express (RRX). In Noordrijn-Westfalen en Nedersaksen baat zij met WestfalenBahn GmbH (WfB) de Emsland- und Mittelland-Netz-concessie uit. In Midden-Duitsland wordt met Abellio Rail Mitteldeutschland GmbH (ABRM) Saale-Thüringen-Südharz Netz (STS) en Dieselnetz Sachsen-Anhalt (DISA) geëxploiteerd. In Zuid-Duitsland (Abellio Rail Baden-Württemberg GmbH/ABRB) startte de eerste exploitatiefase van Stuttgarter Netz (STN) in juni en ging de tweede fase van start in december 2019. De concessies die momenteel worden geëxploiteerd, zijn:

De concessies in de mobilisatiefase zijn: