Omschrijving
Het risico dat NS de gewenste dienstregeling (inclusief toekomstige uitbreidingen) niet op een robuuste, punctuele en rendabele wijze kan uitvoeren door beperkingen van de infracapaciteit. Dan gaat het om beperkingen in zowel de hoeveelheid infrastructuur als de bruikbaarheid van die infrastructuur. Hierdoor kan NS haar noodzakelijke groeiambities en gewenste operationele verbeteringen niet voldoende realiseren, en de verwachte reizigersgroei niet accommoderen.
Toelichting
NS is voor het uitvoeren van haar dienstregeling afhankelijk van voldoende, betrouwbare spoorinfrastructuur. Om de groeiende reizigersaantallen aan te kunnen en de (hiervoor) noodzakelijke uitbreidingen van de dienstregeling te kunnen doorvoeren is NS afhankelijk van uitbreiding van de infrastructuur. De (tijdige) oplevering van de noodzakelijke infrastructuur staat onder druk. Dit wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt doordat het actuele (en voorziene) investeringsniveau substantieel lager is dan noodzakelijk om de naar boven bijgestelde reizigersprognoses te kunnen blijven accommoderen. Ook spelen de stijgende prijzen in de aannemerij, strengere milieueisen (onder andere stikstof, PFAS, geluid) en de complexe samenhang tussen veel grote infraprojecten een rol. Door deze samenhang kan een kleine vertraging van het ene project tot groot uitstel bij een ander project leiden. Daarnaast staat de beschikbare infracapaciteit onder druk door de verwachte toename van het goederenvervoer per spoor. Als laatste zijn buitendienststellingen een reden waardoor infra langdurig niet beschikbaar is. Met alle voorziene verbouwingsprojecten rondom onder andere Amsterdam, Den Haag, Zwolle, Geldermalsen en Rotterdam en de infra-aanpassingen voor de uitrol van ERTMS staan er – naast de buitendienststellingen voor regulier onderhoud – nog veel grote buitendienststellingen op de rol.
Naast het risico op een tekort aan benodigde infrastructuur voor de dienstregeling is er het risico op een inperking van de bruikbaarheid van de huidige infrastructuur. Dit wordt onder andere veroorzaakt door beperkingen in de tractie-energievoorziening (waardoor frequentieverhogingen of de inzet van modern materieel worden beperkt), problemen met de detectie van modern materieel, stoorstromen, trillingen (in relatie tot het gewicht van de treinen (‘aslasten’)) en de recent naar boven gekomen acute zorgen over baanstabiliteit. Deze vraagstukken hebben nu al beperkingen in de snelheid en inzet van treinen tot gevolg. Ook kunnen aangescherpte milieueisen (bijvoorbeeld over fijnstof, geluid of trillingen) voor beperkingen zorgen. Ten slotte bestaat het risico dat de introductie van ERTMS de bruikbaarheid van het spoor gaat beperken (in tegenstelling tot het doel van het ERTMS-programma om meer capaciteit te realiseren). Dit kan bijvoorbeeld gebeuren doordat er de eerste jaren meer storingen optreden of doordat ERTMS de bruikbare lengte van perrons en opstelsporen verlaagt.
Maatregelen
NS stelt jaarlijks het Integraal Asset Plan op waarin we het dienstregelingsontwerp op zowel korte- als lange termijn combineren met de assets materieel, personeel en infrastructuur (inclusief behandel- en opstelcapaciteit). Hierdoor kan NS samen met ProRail meer integraal sturen op de infrabehoefte op langere termijn en indien nodig ook tijdig op zoek gaan naar alternatieven of mitigerende maatregelen. De dienstregeling-ontwikkelingen vanuit NS en de benodigde ontwikkelingen in de infrastructuur bij ProRail worden in een regulier proces (‘MLT’) op elkaar afgestemd. Op basis van de materieelparkplanning van NS ontwikkelen en toetsen we verschillende toekomstscenario’s om deze vervolgens proactief te delen met IenW en ProRail. NS werkt tevens samen met ProRail om de Randstad goed bereikbaar te houden tijdens werkzaamheden. Een voorbeeld hiervan is de gezamenlijke programmasturing op het beperken van klanthinder in de Ruit Amsterdam (gebied tussen Schiphol, Amsterdam Zuid, Amsterdam Centraal en Weesp) en de actieve rol van NS in het sectorbrede programma Toekomst Bestendig Werken aan het Spoor (TWAS).
Trend beheersing
Beheersing van risico’s op het gebied van infrastructuur is complex, omdat de voornaamste besturing en besluitvorming buiten de directe invloed van NS plaatsvindt, maar bij ProRail en IenW. NS heeft in 2019 versterkt ingezet op de bovengenoemde beheersmaatregelen en zo meer invloed uitgeoefend. Tegelijkertijd ontwikkelen de risico’s zich buiten de directe invloed van NS, en zijn de risico’s voor NS – ondanks de extra aandacht voor beheersingsmaatregelen – op het gebied van infracapaciteit in 2019 toegenomen. Hierdoor verwachten we een toename van het aantal knelpunten in de benodigde infrastructuur, waardoor het uitvoeren van de treindienst, het accommoderen van toekomstige reizigersgroei en het realiseren van onze ambities negatief wordt beïnvloed.